Nieuw onderzoek: Nederland vierde exporteur in de EU
De export van pesticiden die in de EU zelf verboden zijn, is de afgelopen jaren fors toegenomen – ondanks eerdere beloften van de Europese Commissie om hier een einde aan te maken. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Unearthed en Public Eye.
Verdubbeling export verboden pesticiden
De gegevens die Unearthed en Public Eye hebben verkregen, zijn afkomstig uit exportmeldingen, documenten die EU-bedrijven moeten indienen om toestemming te krijgen voor de export van verboden pesticiden. In 2024 meldden EU bedrijven ruim 122.000 ton verboden pesticiden uit te willen voeren – een stijging van bijna 50% ten opzichte van 2018. Ook het aantal verschillende verboden stoffen dat werd aangemeld voor export is toegenomen: van 41 in 2018 naar 75 vorig jaar. Het gaat om pesticiden die door de EU zelf zijn verboden vanwege ernstige risico’s voor mens, natuur en milieu, zoals hersenschade bij kinderen, voortplantingsstoornissen, hormoonontregeling en het doden van bijen en andere bestuivers. Meer dan de helft (58%) van deze exporten is bestemd voor lage- en middeninkomenslanden, waar de risico’s vaak het grootst zijn en bescherming en toezicht beperkt zijn. “Dit is een flagrante dubbele moraal, die een racistische en koloniale” manier van denken aan het licht brengt,” zegt Kara MacKay van de Zuid-Afrikaanse organisatie Women on Farms Project.
Nederland als belangrijke exporteur
Uit de verkregen documenten blijkt dat Nederland in 2024 de vierde grootste exporteur van verboden pesticiden in de EU was. Nederlandse bedrijven meldden de geplande export van bijna 12.700 ton pesticiden – een stijging van 50% ten opzichte van 2018. De grootste exportstroom vanuit Nederlandse bedrijven was het bodem-ontsmettingsmiddel 1,3-dichloorpropeen (1,3-D) door Teleos, dat in de EU sinds 2007 verboden is vanwege grondwaterverontreiniging en risico’s voor dieren in het wild. Alleen al vanuit Nederland werd ruim 5.600 ton op 1,3-D gebaseerde pesticiden voor export aangemeld, vooral naar de Verenigde Staten. In totaal meldden bedrijven vanuit Nederland exporten van tien verschillende verboden stoffen – een stijging van vier ten opzichte van 2018.[1] Volgens Unearthed en Public Eye zijn BASF, Teleos Ag Solutions, Kemira en het Duitse AlzChem enkele van de grootste spelers bij de export van verboden pesticiden uit Europa. Ook multinationals zoals Corteva, Syngenta, Bayer, UPL en FMC zijn betrokken.
Laks beleid vanuit Brussel
De EU heeft vijf jaar geleden beloofd “het goede voorbeeld” te geven en de productie voor export te stoppen, maar tot nu toe is een EU-breed verbod uitgebleven. Alleen Frankrijk (2022) en België (2024) hebben inmiddels nationale wetten aangenomen om deze export te verbieden. Zonder Europese wetgeving blijven de effecten beperkt. “De Europese Commissie moet haar verantwoordelijkheid nemen en haar belofte nakomen om een EU-breed verbod op deze giftige handel in te voeren. Het is schandalig dat de winsten van de Europese chemische industrie voorrang krijgen boven de gezondheid en het milieu van mensen in armere landen” zegt Lis Cunha van Greenpeace International.
PAN-NL roept op tot verbod
Pesticide Action Network Nederland (PAN-NL) voert sinds begin 2025 campagne om een einde te maken aan de export van verboden pesticiden door Nederlandse bedrijven. Op de campagnepagina StopGifExport.nl tekenden al 6.500 mensen de petitie die de organisatie aan het volgende kabinet gaat aanbieden. Cabaretier Youp van ’t Hek ondersteunt de campagne van PAN met een tv-spot die momenteel via de socials en op regionale zenders draait.
Margriet Mantingh, voorzitter van PAN-NL: “Het is onacceptabel dat giftige stoffen die hier verboden zijn vanwege de risico’s voor mens en milieu, nog steeds worden geproduceerd en uitgevoerd naar andere landen. Nederland moet haar verantwoordelijkheid nemen, niet wachten op de EU, en in navolging van Frankrijk en België een nationaal verbod instellen.”
Dit onderzoek is een samenwerking van Unearthed en Public Eye: www.unearthed.greenpeace.org en www.publiceye.ch/en/
Het rapport De handel in verboden pesticiden 2025
Link naar het rapport: Unearthed’s EU banned pesticides investigation
- 3.000 ton chloraat door Kemira naar Maleisië – verboden in de EU sinds 2008 vanwege schadelijke effecten op de gezondheid van gebruikers.
- 1.400 ton fipronil door BASF vanuit Nederland naar o.a. Brazilië en Indonesië – een bijendodend insecticide dat wereldwijd in verband wordt gebracht met massale bijensterfte.
- 1.000 ton propargiet door UPL Benelux B.V. – een insecticide dat in 2008 werd verboden vanwege hoge risico’s voor zoogdieren, vogels en waterorganismen.
- 700 ton alfa-cypermethrin door BASF – verboden vanwege een hoog risico voor bijen en waterorganismen.
- 460 ton mancozeb –door UPL Benelux B.V. verboden wegens giftigheid voor de voortplanting en hormoonontregeling.
