De Europese Commissie is een inbreukprocedure gestart tegen Roemenië wegens het toestaan van gebruik van neonicotinoïden, een groep bestrijdingsmiddelen die bekend staat als sterk bijengif. Het is de eerste keer dat de Europese Commissie een inbreukprocedure tegen een lidstaat start wegens misbruik van ‘nood-vrijstellingen’. De procedure volgt op een uitspraak van het EU-Hof van Justitie in 2023, waarin PAN in het gelijk werd gesteld en het hoogste gerechtshof van de EU oordeelde dat er geen vrijstellingen mogen worden afgegeven voor een pesticide dat om gezondheids- of milieuredenen is verboden.
Neonicotinoïden zijn sinds 2013 verboden voor gebruik op maïs, zonnebloemen en andere voor bijen aantrekkelijke gewassen. Maar Roemenië heeft elk jaar vrijstelling verleend op het verbod voor die gewassen.
In 2023 heeft het Hof van Justitie van de EU, naar aanleiding van een rechtszaak van o.a. PAN tegen Belgische vrijstellingen voor het gebruik van neonicotinoïden, in een arrest verduidelijkt dat lidstaten geen vrijstellingen mogen verlenen voor pesticiden die om milieu- en gezondheidsredenen zijn verboden. Deze maatregel maakte een einde aan de vrijstellingen die talrijke EU-lidstaten elk jaar weer afgaven voor neonicotinoïden. Alleen Roemenië weigerde zich hieraan te houden.
Prof. Antoine Bailleux, adviseur van PAN Europe voor de uitspraak van het EU-Hof in 2023, voegt hieraan toe: “De uitspraak van het EU-Hof heeft niet alleen betrekking op neonicotinoïden, maar op alle stoffen die om redenen van menselijke gezondheid of milieu zijn verboden. De Europese Commissie zou nu soortgelijke procedures moeten starten tegen lidstaten die soortgelijke afwijkingen toestaan voor andere in de EU verboden pesticiden.”
Martin Dermine, directeur PAN Europe: “Sinds het gedeeltelijk verbod op neonicotinoïden in 2013 heeft PAN Europe de Europese Commissie herhaaldelijk verzocht om lidstaten voor de rechter te dagen wegens misbruik van nood-vrijstellingen. Elk jaar worden er andere afwijkingen voor verboden pesticiden toegestaan, zoals diquat of dichloorpropeen, waardoor burgers worden blootgesteld aan dergelijke zeer giftige stoffen. Er zouden meer inbreukprocedures moeten volgen.”
Achtergrondinformatie
De lidstaten verlenen elk jaar tientallen ‘nood-vrijstellingen’ op grond van artikel 53 van de pesticidenverordening (EU) 1107/2009. Zelfs na de uitspraak van het Hof blijven sommige lidstaten vrijstellingen verlenen voor zeer giftige en verboden stoffen, zoals diquat of dichloorpropeen. Ook in Nederland zijn afgelopen jaren 141 vrijstellingen verleend. Ook dit jaar golden in Nederland 11 vrijstellingen, waaronder het gebruik van Tracer in de Kersenteelt.
PAN Europe wijst al sinds 2010 op misbruik bij het verlenen van vrijstellingen voor zeer giftige en verboden pesticiden. In 2018 legde PAN Europe de kwestie voor aan de Belgische Raad van State, die prejudiciële vragen stelde aan het Hof van Justitie van de EU. In 2023 oordeelde het Hof van Justitie van de EU dat afwijkingen voor het gebruik van in de EU verboden pesticiden onwettig zijn, omdat gezondheid en milieu voorrang moeten krijgen.
